OPEN DATA ETA SPIB (SEKTORE PUBLIKOAREN INFORMAZIOA BERRERABILTZEA)
Open Data eta SPIB (sektore publikoaren informazioa berrerabiltzea) hitzak oso lotuta daude. Bi kasuetan, administrazioak egindako edo gordetako datu "gordinak" gizartearen eskura jartzea da helburua.
Izaeran antzekoak badirudite ere, Open Data kontzeptua ezagutza librearekin (Ezagutza irekia) lotutako aktibismoaren ondorioz sortu zen, eta bere helburua datuak formatu libre eta estandarretan (jabeak ez direnak) zabaltzea da, murriztapenik gabe eta erabiltzeagatik ordaindu gabe (doan izan behar dute).
Hala ere, SPIB administrazio publikoek Europan finkatutako terminoa da, eta datuak berrerabiltzeko eskubidearekin lotuta dago. Datu horiek erabiltzeagatik ordaintzea gerta daiteke, kostu marjinalak direlako, eta ahal bada, formatu estandarretan argitaratu behar dira. Alabaina edozein formatutan eskain daitezke. SPIBek informazioaren berrerabileraren inguruan negozio-ideia errentagarriak garatzeko gai den beste enpresa-egitura bat agertzen lagundu du.
Datu irekiak
Datu irekiei buruz hitz egiten ari garela ziurtatzeko, honako printzipio hauek bete behar dituzte:
1. Irekiak lehenetsita
Benetako aldaketa bat da gobernuak nola jokatzen duen eta herritarrekin nola elkarreragiten duen. Oraingoz, sarritan funtzionarioei nahi dugun informazio espezifikoa eskatu behar diegu. Lehenetsitako datu irekiek ekuazio hori alderantzikatzen dute, eta guztientzako argitalpen-presuntzio bat egon beharko litzatekeela adierazten du: gobernuek itxita dauden datuak justifikatu behar dituzte, adibidez, segurtasun-arrazoiengatik edo datuen babesagatik. Horrek funtziona dezan, herritarrek ere konfiantza izan behar dute datu irekiek ez dutela arriskuan jarriko pribatutasunerako eskubidea.
2. Egokiak eta zorrotzak
Datu irekiak garrantzitsuak badira bakarrik dira baliotsuak. Informazioa azkar eta osorik argitaratzea funtsezkoa da bere arrakasta-potentzialerako. Ahal den neurrian, gobernuek datuak eman beharko lituzkete, jatorrizko moduan eta aldaketarik gabe.
3. Irisgarriak eta erabilgarriak
Datuak makinek irakurtzeko modukoak eta aurkitzeko errazak direla ziurtatzeak datuak urrunago iristea eragingo du. Atariak hori lortzeko modu bat dira, baina garrantzitsua da datuetara sartzen direnen erabiltzaile-esperientzian pentsatzea, baita informazioa ematen duten artxibo-formatuetan ere. Datuak doakoak izan behar dira lizentzia ireki baten pean, adibidez Creative Commons-ek garatutakoak.
4. Alderagarriak eta elkarreragingarriak
Datuek efektu biderkatzailea dute: zenbat eta gehiago eskuratu kalitatezko datu-multzoetara, eta haien artean hitz egitea errazagoa izan, orduan eta balio handiagoa lortu ahal izango da. Normalean adosten diren datu-estandarrek berebiziko garrantzia dute hori gertatzeko.
5. Gobernantza eta Herritarren Partaidetza hobetzeko
Datu irekiek herritarrei (eta gobernuko beste batzuei) funtzionarioak eta politikariak zer egiten ari diren hobeto ulertzeko aukera ematen diete. Gardentasun horrek zerbitzu publikoak hobetu eta gobernuek kontuak ematen lagun dezake.
6. Garapen Inklusiborako eta Berrikuntzarako
Azkenik, datu irekiek garapen ekonomiko inklusiboa bultzatzen lagun dezakete. Adibidez, datuak gehiago eskuratzeak nekazaritza eraginkorragoa izatea eragin dezake edo klima-aldaketari aurre egiteko erabil daiteke. Sarritan, datu irekietan pentsatzen dugu gobernuaren jarduna hobetzeko modu bat dela, baina datu irekiekin dirua irabazten duten ekintzaileen unibertso oso bat dago.
Nunc felis elit, bibendum ut ultrices faucibus, efficitur eleifend orci. Donec et tincidunt diam. Vestibulum molestie libero nisl, nec egestas tortor fringilla nec. Etiam sed nibh vitae tellus commodo sodales. Cras id sem ac sapien iaculis posuere ut at lacus. Integer vitae efficitur est.
Praesent fringilla nisi lorem, sed aliquam libero luctus at. In semper diam ex, vehicula pretium sapien viverra id. Quisque scelerisque, metus eget suscipit dignissim, nunc dolor bibendum libero, in volutpat nisl urna at nisl. Proin auctor, massa at ultricies tincidunt, nulla ex auctor ipsum, quis efficitur quam magna at metus.